پاسارگاد شیراز ، شهری باشکوه به زیبایی افسانه های ملل - وبلاگ اطلس وب

به گزارش وبلاگ اطلس وب، این بار در خبرنگاران راهی شیراز می شویم و به سوی شمال آن حرکت می کنیم، با عبور از جاده شیراز - اصفهان از سعادت شهر می گذریم و به سوی روستای مادر سلیمان می رویم، با گذشت چهار کیلومتر به پاسارگاد شیراز می رسیم و ماجراجویی خود را شروع می کنیم. اینجا سرزمینی است که با هنر معماران و خوش ذوقی کوروش بنا شد تا به یکی زیباترین شهرهای زمان خود و پس آن بدل گردد. پاسارگاد شیراز در میان دشتی است وسیع که 1900 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و در میان حصاری از کوه ها قرار گرفته است.

پاسارگاد شیراز ، میراث با شکوه کوروش

پاسارگاد شیراز شهری است که با بناهای مختلف و باغ های افسونگرش بسیار معروف است. این شهر که در غالب کلی خود از بناهای یونانی الهام گرفته است در بعضی از موارد به تخت جمشید شباهت دارد. این شهر که در روزگار کوروش پا گرفت به عنوان مرکز حکومت او انتخاب شد. پیش از آن که کوروش در نبرد آخر خود با ماساگت ها کشته گردد برای خود آرامگای در قلب پاسارگاد شیراز طراحی نموده بود.

در وبلاگ اطلس وب بخوانید

نام پاسارگاد شیراز و روایت هایش

برای شرح معنای نام این شهر روایت های مختلفی وجود دارد:

• نام پاسارگاد شیراز در اصل به معنی نیکان روزگار است.نام اصلی شهر چیزی شبیه پَسَرگَد بوده و تلفظ امروزی نیز درست است و رابطه ای میان این نام و پارس نیست.
• نام پاسارگاد شیراز از نام قبیله شاهان پارسی یعنی قبیله پاسارگاد شیراز گرفته شده که آنان که گُرز گران می کشند معنی می داده.

پایتختی با عظمت جهانی

مجموعه پاسارگاد شیراز بخش های مختلفی در خود دارد که هر کدام از آن ها به نوعی بر شگفتی بینندگان می افزاید. این بخش ها شامل این موارد می شوند و در ادامه به اختصار در مورد هر یک از آن ها صحبت می کنیم.

• آرامگاه کوروش بزرگ
• کاروانسرای مظفری
• کاخ اختصاصی
• کاخ بارعام
• مجموعه باغ ایرانی

• کاخ دروازه
• سنگ دروازه
• برج سنگی
• تل تخت
• محوطه مقدس

آرامگاه کوروش ، بنایی زیگوراتی

این اثر یکی از برجسته ترین بخش های این مجموعه وسیع است که در بخش جنوبی دیده می گردد. بنای آرامگاه کوروش که طبق طرحی از خود کوروش بنا شد یکی از ساده ترین آرامگاه ها است. بنایی پلکانی که یادآور سازه های زیگوراتی است و مانند عبادتگاهی ساده و کوچک در قلب پاسارگاد شیراز می درخشد. این بنا در راس سکویی شش پله ای واقع شده است و قاعده آن مربع مستطیلی به وسعت 165 متر مربع است.

آرامگاه کوروش خود به تنهایی روایتی مفصل دارد. این بنا در تمامی دوره ها ارزشمند و مورد احترام بوده چرا که یکی از پیامبران صلح و برابری زیر سقف آن آرام گرفته است.

کاروانسرای مظفری ، پا گرفته از کاخ

این اثر در وسعتی بالغ بر 208 متر مربع از سنگ هایی که از بنای کاخ پاسارگاد شیراز ربوده شده اند ساخته شده. کاروانسرای مظفری در نزدیکی آرامگاه کوروش واقع شده است. این کاروانسرا نمایی نامنظم دارد و در آن اتاق هایی کوچک و بزرگ در نظر گرفته شده است.

این بنا حیاطی به وسعت 40/16 در 50/18 متر دارد و ایوان های آن 30/3 متر پهنا دارند. گفته می گردد که بنای کاروانسرای مظفری در دوره آل مظفر به دستور شاه شجاع مظفر در بنا شده است.

کاخ اختصاصی ، شکوهی در پردیس

یکی از باشکوه ترین بناها کاخ اختصاصی است. این کاخ که وسعت آن به 3192 متر مربع می رسد از بخش های مختلفی تشکیل شده. یک تالار در بخش مرکزی کاخ واقع شده است و ایوان های شرقی و غربی در دو سمت آن هستند. بر اساس آنالیز ها می توان گفت این کاخ منزل مسکونی کوروش کاربرد داشته.

درگاه های کاخ تصاویری از پادشاه بر تن خود دارند که به همراه چتردار خود ایستاده است. در این تصاویر شاه ردایی بلند و چیندار بر تن دارد که دکمه هایی طلایی روی واقع شده است. در نزدیکی درگاه شرقی رو به پردیس سکویی سنگی واقع شده است که احتمال می رود محلی برای استراحت پادشاه و تماشای باغ بوده. برای بنای این کاخ از سه نوع سنگ سفید مرمرنما، سنگ آهکی و سنگ ماسه ای کبود استفاده شده است.

گرچه در حال حاضر آثار زیادی از این کاخ باقی نمانده اما بازدید از آن که در نهایت سادگی با تزئیناتی معمولی وستون هایی پایدار بنا شده است خالی از لطف و زیبایی نیست.

کاخ بارعام ، نخستین مقر سازمان ملل

این کاخ در محور شمال غربی-جنوب شرقی پاسارگاد شیراز بنا شده است و یک تالار وسیع به همراه هشت ستون دارد که تنها یکی از آن ستون ها پا بر جا است. چهارسوی کاخ را چهار ایوان در بر گرفته اند. این کاخ محلی برای پذیرایی از مهمانان پادشاه بوده و می توان ادعا کرد که نخستین مقر سازمان ملل بوده و بسیاری از مباحث مهم در مورد مسائل حقوق بشری زیر سقف همین کاخ مطرح شده است.

برای زیرستون ها و سرستون های تالار مرکزی از سنگ یه و تنه ستون ها از سنگ سفید استفاده شده است. این بنا 2472 متر مربع وسعت دارد و درگاه های آن هر کدام طرح و نقش هایی از ماهی، پای انسان، عقاب و گاو دارند و برگرفته از سنت ملت ها است.

از به جای مانده های این کاخ می توان به سه جرز سنگی آن اشاره نموده که برفراز یکی از آن ها کتیبه ای واقع شده است و سه خط پارسی باستان، عیلامی و بابلی در آن به چشم می آید. این کتیبه حامل این متن است: : آدم کوروش خشایثی یه هخامنشی یه من کوروش شاه هخامنشی (ام)

باغ های پاسارگاد شیراز ، بهشتی زمینی

باغ های پاسارگاد شیراز را می توان نقطه شروعی برای بنای باغ های ایرانی در سال های بعد دانست. این باغ های زیبا که پردیس کوروش خوانده می شدند در حال حاظر دیگر مانند سابق نیستند و از مساحت آن ها بسیار کاسته شده است. باغ های پاسارگاد شیراز با هزار رنگ دلفریب طبق سلیقه کوروش آراسته شده اند و تمام کاخ درون این باغ ها قرار داشته اند.

برای تامین سیستم آبرسانی این باغ از انشعابی که از رودخانه پلوار جدا می شده استفاده می کردند. باغ شاهی آب مورد احتیاج خود را به وسیله انشعاب هایی که از رودخانه پلوار جدا می شده تأمین می نموده است.

کاخ دروازه ، ورودی پاسارگاد شیراز

این کاخ 726 متر مربع وسعت دارد و در بخش شرقی مجموعه بنا شده است. تالار این کاخ حدود 686 متر مربع است. بر اساس آنالیز ها سقف این کاخ بزرگ را هشت ستون سنگی سرپا نگه می داشته اند. در حال حال اثر چندانی از این کاخ و ستون های آن باقی نمانده است.

یکی از سنگ نگاره های نسبتا سالمی که در مجموعه قابل بازدید است در همین کاخ به جا مانده. این سنگ نگاره طرحی است از انسانی چهاربال که در حال نیایش است.

برج سنگی ، اثری زیبا

برج سنگی را می توان یکی از زیباترین آثار موجود در پاساگارد دانست. این برج در ابتدا بنایی چهارگوش بوده اما در حال حاضر تنها دیواره ای از این برج به جای مانده است. ارتفاع برج نزدیک به 14 متر و قاعده آن 23/7 * 27/7 متر است که بر سکویی سه پله ای قرار گرفته است. ورودی بنا به سوی شمال غربی تعبیه شده و نزدیک به 50/7 متر از سطح زمین ارتفاع دارد که با یک پلکان 29 پله ای به اتاق بالای برج دسترسی داشته اند.

این برج را می توان یکی از خاص ترین آثار معماران هخامنشی دانست که درساخت آن از سنگ های مرمر و سنگ های سیاه استفاده نموده اند. در مورد کاربری این اثر نظرات مختلفی وجود دارد که بعضی آن را مقبره کمبوجیه ،آتشکده یا گنج خانه می دانند اما احتمال می رود که این بنا کاربردی آئینی داشته است.

تل تخت ، تختگاهی سلطنتی

این تختگاه را با نظارت بهترین معماران و تحت فرمان کوروش ساختند. این سکوی بزرگ را در برهه ای از تاریخ تحت عنوان مادر سلیمان یاد می کردند. تل تخت در طی تاریخ تغییرات بسیاری به خود دید و بخش های متفاوتی به آن افزوده شد:

ساختارهای سنگی؛ عموماً مربوط به دوره اول هخامنشی

ساختارهای خشتی؛ مربوط به دوره دوم هخامنشی

ساختارهای خشتی و سنگی؛ مربوط به دوره سلوکی و اشکانی

ساختاری خشتی، آجری و سنگی؛ مربوط به اواخر دوره ساسانی

محوطه مقدس ، جایی برای نیایش ها

در شمال غربی اگر از تپه ماهورها عبور کنیم به محوطه ای باستانی می رسیم که دو سکوی سنگی سفید رنگ و تپه ای مستطیل شکل در آن به چشم می خورد. این بخش از پاسارگاد شیراز را محوطه مقدس می نامند.

بر اساس مطالعات به نظر می رسد سکوها را به عنوان آتشدان در مرنامات مذهبی استفاده می نموده اند.این ساختار دارای پنج طبقه بوده که طبقه های یکم تا چهارم از سنگ لاشه و طبقه پنجم از خشت ساخته شده است. در نمای شمالی ساختار، یک پله جهت دسترسی به طبقات بالاتر با استفاده از سنگ لاشه ایجاد شده که 20/2 متر ارتفاع و 50/1 متر عرض دارد. با توجه به آنالیز ها و مطالعات صورت گرفته می توان نتیجه گرفت که این ساختار در ارتباط با آتشدانهای سنگی و جهت اجرای مرنام قربانی یا تشریفات مذهبی ساخته شده است.

کلیاتی در مورد معماری پاسارگاد شیراز

اگر بخواهیم در خاتمه یک جمع بندی در مورد مصالح استفاده شده در مجموعه پاسارگاد شیراز داشته باشیم باید بگوییم عمده مصالحی که به کار رفته سنگ، آجر، خشت خام و چوب است. رنگی که بیشتر در بناها به چشم می خورد قرمز است و سنگ های استفاده شده سنگ آهکی سفید رنگ، سنگ کبود سخت و سیاه مرمرین شکننده هستند. این اثر شگفت انگیز تاریخی در لیست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

اگر شما هم به پاسارگاد شیراز سفر نموده اید از تجربه تان بنویسید.

منبع:سـفـرزون